Hợp tác Nông nghiệp Việt Nam – Châu Phi trong Tình hình Mới
TS Nguyễn Hải Lưu
Trong bối cảnh hiện nay, khi châu Phi ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trên trường quốc tế, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp, sự hợp tác giữa Việt Nam và châu lục này đang mở ra nhiều cơ hội mới. Việc các quốc gia châu Phi đẩy mạnh các chính sách và biện pháp để phát triển nông nghiệp bền vững, đảm bảo an ninh lương thực, đã tạo ra một nền tảng thuận lợi để tăng cường hợp tác quốc tế, đặc biệt là với Việt Nam.
Tiềm Năng và Thách Thức của Nông Nghiệp Châu Phi
Châu Phi, với diện tích đất đai lớn hơn nhiều so với các khu vực khác và nguồn tài nguyên phong phú, có tiềm năng nông nghiệp đáng kể. Ngành nông nghiệp hiện đóng góp hơn 35% GDP và cung cấp việc làm cho khoảng 50% dân số châu lục. Tuy nhiên, châu Phi vẫn đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng, bao gồm thiếu hụt lương thực, năng suất lao động thấp, và thiếu đầu tư cơ sở hạ tầng nông nghiệp. Những khó khăn này càng trở nên nghiêm trọng hơn do đại dịch COVID-19 và cuộc xung đột Nga – Ukraine, làm gián đoạn chuỗi cung ứng và làm tăng giá lương thực.
Những nỗ lực gần đây của các quốc gia châu Phi nhằm chuyển đổi nông nghiệp và gia tăng tự túc lương thực đã thu hút sự quan tâm của cộng đồng quốc tế. Tại Hội nghị Thượng đỉnh về Lương thực châu Phi năm 2023, các nhà tài trợ quốc tế đã cam kết cung cấp 30 tỷ USD trong 5 năm tới để hỗ trợ chuyển đổi nông nghiệp tại châu Phi. Đây là cơ hội lớn cho các quốc gia như Việt Nam để tăng cường sự hợp tác.
Hợp Tác Nông Nghiệp Việt Nam – Châu Phi
Việt Nam, với kinh nghiệm dày dạn trong việc phát triển nông nghiệp và xuất khẩu nông sản, đã tích cực tham gia vào hợp tác nông nghiệp với nhiều quốc gia châu Phi từ những năm 1980. Việt Nam đã ký kết nhiều thỏa thuận hợp tác, cử chuyên gia và kỹ thuật viên sang hỗ trợ các nước châu Phi trong việc nâng cao kỹ thuật canh tác và phát triển cơ sở hạ tầng nông nghiệp. Các dự án hợp tác đã giúp tăng năng suất cây trồng và cải thiện đời sống của người dân địa phương.
Kim ngạch thương mại giữa Việt Nam và châu Phi đã tăng đáng kể trong những năm qua, với giá trị xuất khẩu nông sản đạt hơn 950 triệu USD trong năm 2022. Các mặt hàng xuất khẩu chính của Việt Nam sang châu Phi bao gồm gạo, cà phê, hạt điều và hải sản. Tuy nhiên, hợp tác vẫn còn nhiều tiềm năng chưa được khai thác hết, và quy mô hợp tác chưa tương xứng với tiềm năng của hai bên.
Định Hướng và Giải Pháp trong Tình Hình Mới
Trong bối cảnh hiện tại, để thúc đẩy hợp tác nông nghiệp hiệu quả hơn, Việt Nam có thể tập trung vào một số định hướng và giải pháp sau:
- Thay Đổi Cách Tiếp Cận: Chuyển sang mô hình hợp tác bình đẳng, hiệu quả kinh tế và cùng có lợi. Cần nghiên cứu triển khai hợp tác trên nhiều cấp độ, từ tư vấn chính sách vĩ mô đến các dự án cụ thể như cung cấp giống, phân bón và chuyển giao kỹ thuật.
- Lựa Chọn Đối Tác Chiến Lược: Ưu tiên hợp tác với các quốc gia có tiềm năng nông nghiệp và chính trị ổn định. Cần mở rộng hợp tác tư nhân, đặc biệt là giữa các doanh nghiệp để thúc đẩy phát triển đột phá.
- Xây Dựng Mô Hình Hợp Tác Hiệu Quả: Phát triển các mô hình hợp tác thành công, phù hợp với đặc điểm của từng quốc gia châu Phi, học hỏi từ kinh nghiệm của các quốc gia nông nghiệp tiên tiến.
- Triển Khai Thỏa Thuận Đã Ký Kết: Thúc đẩy thực hiện các thỏa thuận hợp tác đã ký kết, sớm nối lại các cuộc họp của Ủy ban liên Chính phủ và đẩy mạnh vai trò kết nối của các cơ quan đại diện tại châu Phi.
- Xây Dựng Cơ Chế Liên Ngành: Thành lập cơ quan đầu mối để quản lý, điều phối và thúc đẩy hợp tác nông nghiệp, đánh giá hiệu quả các dự án và đảm bảo quyền lợi của chuyên gia Việt Nam.
- Chiến Lược Dài Hạn: Xây dựng chiến lược hợp tác nông nghiệp lâu dài, coi kỹ thuật nông nghiệp là hàng hóa xuất khẩu, xác định các lĩnh vực ưu tiên và cơ chế huy động vốn, đồng thời tăng cường đào tạo chuyên gia và chuẩn hóa quy trình hợp tác.
Như vậy, việc tận dụng các cơ hội hợp tác nông nghiệp với châu Phi không chỉ giúp Việt Nam mở rộng thị trường xuất khẩu nông sản mà còn góp phần vào việc giải quyết vấn đề an ninh lương thực toàn cầu, đồng thời củng cố mối quan hệ hợp tác quốc tế trong lĩnh vực nông nghiệp.
